سیما میرلو . مشاوره
نوجوانم مرتب لجبازی می کند.
باسلام . نوجوانی دارم که مرتب با ما بحث می کند و برای کارهایش از ما اجازه نمی گیرد . به نظر شما چکار کنیم ؟
با سلام خدمت شما دوست عزیز علت و هدف رفتارهای ما چیست؟
هدف همه رفتار های ما انسانها ارضای نیازهایمان است .
کدام نیاز ها ؟ ما 5 نیاز اساسی داریم که عبارت اند از : بقا و امنیت ، عشق و تعلق، قدرت ، تفریح و آزادی .
اما مهمترین نیازی که برای فرزند ما مهم است بقا وکسب امنیت است.
کودک تا قبل از 12 سالگی کم کم به این نتیجه می رسد که برای کسب امنیت، باید رفتارهای مشارکتی انجام دهد مثلا می فهمد که با اطاعت از والدین و رفتار های مهربانانه و ارضای نیاز به عشق و تفریح خودش، بهتر به امنیت میرسد . رفتار یک کودک را در مطب پزشک در نظر بگیرید . زمانیکه احساس ناامنی می کند به مادرش می چسبد و یا به حرف دکتر گوش می دهد .
اما نوجوان 12 تا 18 ساله برای کسب امنیت ، دست به رفتار های رقابتی می زند . یعنی رفتار هایی که نیاز به قدرت و آزادی اش را ارضا کند مثلا لجباری می کند ، دعوا می کند ، قطع رابطه می کند و…
کودکی که در خانه احساس ناامنی می کند مثلا والدین مدام با هم دعوا میکنند یا اینکه مادر یا پدری دارد که مرتب با رفتار های مخرب رابطه مثل انتقاد ، تهدید ، سرزنش ، گله و غر غر کردن ، تنبیه و امر و نهی و نصیحت و باج فضایی ناامن برای فرزندشان فراهم می کنند با رفتار مشارکتی و اطاعت و محبت سعی می کند حداقل محیط را برای خودش ناامن تر نکند پس مشکلی هم برای والدین ایجاد نمی کند و والدین می گویند تا دیروز خیلی مطیع و مهربان بود اما زمانیکه وارد 11-12 سالگی شد مرتب لجبازی می کند و انگار با من سر جنگ دارد . این کودک مطیع دیروز و نوجوان لجباز امروز همیشه احساس ناامنی داشته و این احساس ناامنی را در کودکی با رفتار های مشارکتی مثل اطاعت ،مدیریت می کرده اما اکنون که نوجوان شده است برای کسب امنیت خودش دست به رفتار های رقابتی مثل لجبازی به دنبال امنیت است .
وظیفه شما چیست؟
وظیفه شما این است که با نوجوانتان برای ارضای نیاز به قدرتش همکاری کنید .و فرصت هایی سالم در اختیارش بگذارید تا احساس قدرت و آزادی کند . در واقع او می خواهد ظرف نیاز به قدرت و آزادی خودش را با روش غلط خودش پر کند اما شما ظرف او را با موارد درست پر کنید .
راهکار چیست؟
اگر نوجوان شما به جای اینکه برای انجام کاری از شما اجازه بگیرد به شما اعلام کند قصد انجام آن کار را دارد مثلا اگر قصد رفتن به یک مهمانی را دارد بدون اجازه گرفتن فقط اعلام کند که به آن مهمانی خواهد رفت ، ابتدا خود را به آن راه بزنید و وانمود کنید که انگار از شما اجازه گرفته است این کار به او احساس قدرتمندی می دهد و راه را برای راهنمایی شما باز می کند.
در مرحله بعد ببینید آیا کاملا می دانید فرزندتان می خواهد چکار کند ؟ اگر نه ، اطلاعات بیشتری از او بخواهید تا مساله کاملا واضح شود و جزییات بیشتری در اختیار شما بگذارد . اگر بله ببینید او مهارت های لازم را برای مدیریت مشکلات احتمالی پیش آمده دارد یا نه؟ اگر نه مهارت های لازم را به او آموزش دهید
همچنین اگرنگرانی مشخصی دارید مثلا نگران مهمان ها و یا کیفیت پذیرایی هستید آن را با نوجوانتان در میان بگذارید تا با توضیحات کافی ،شما به اطمینان قلبی برساند و یا خطرات احتمالی را باهم بررسی کنید . و اگر پس از مطرح کردن همه ترس ها و نگرانیهایتان با او و توضیحاتش، باز هم ترس نا مشخص و مبهمی دارید میتوانید استرس خودتان پیدا کنید بگذارید نوجوانتان بداند که به او اعتماد دارید اما میتوانید از او برای مدیریت ترستان کمک بگیرید .
اما اگر ترستان شدید بود و احتمال بالای خطر را می دادید می توانید به او اجازه ندهید .
اگر نوجوان شما از شما برای هر کاری که اجازه می خواهد شما جواب نه بدهید دیگر او به محدودیت های شما بی تفاوت خواهد شد و آن وقت ممکن است دیگر برای انجام کارهایش از اشما اجازه نگیرد . پس مراقب محدودیت هایی که برای نوجوانتان می گذارید باشید .اما اگر از 10 بار 1 بار جواب نه او به محدودیت شما احترام می گذارد چون قبلا شما به آزادی او احترام گذاشته اید .
و در آخر بعد از بازگشت از مهمانی از او بخواهید که توضیح دهد چگونه توانست آزادی جدیدش را مدیریت کند و آیا برای مشکلات پیش بینی نشده نیاز به کمک شما دارد یا خیر .
یادمان باشد هدف ما این است که با ایجاد امنیت روانی برای نوجوانمان رفتار رقابتی او را تبدیل به رفتار مشارکتی کنیم .
موفق باشید.
بیشتر بخوانید : معرفی کتاب فضای مجازی در بستر خانواده